TOOL Onderzoekend Leren

Ronde 2

Werkgroepleider(s)

• Hilco van Stuyvenberg, Christelijke Hogeschool Ede en Wetenschapsknooppunt WU

Vorm

Workshop

Niveau en vak

Van primair naar voortgezet onderwijs

Wat mag u verwachten?

Binnen de workshops staat centraal hoe Onderzoekend en Onderwerpen Leren (OOL) nu toegepast wordt in Primair Onderwijs en dat u verschillende niveaus van OOL mogelijk kan tegenkomen bij uw leerlingen in VO. Hoe kunt u als leerkracht/coach hiermee aan de gang gaan in de onderbouw van het VO en waar coacht u op bij gedifferentieerd “coachen”? Daarnaast zoomen we in op de app TOOL, een digitaal leermiddel waarmee kinderen zelfstandig onderzoek kunnen doen.

Ervaringen van studenten minor Educatie

Door: Noud van Dam en Jaëla Arian

Hilco van Stuyvenberg, werkzaam bij de Christelijke Hogeschool Ede, verzorgde de workshop ‘TOOL Onderzoekend leren’ op de Food Valley Scholenconferentie op 12 oktober 2017. Van Stuyvenberg is betrokken bij de ontwikkeling van TOOL; een webapplicatie van Wetenschapsknooppunt Wageningen University, die leerkrachten en leerlingen ondersteunt in het proces van onderzoekend leren. Momenteel is TOOL ontwikkeld voor het basisonderwijs maar de grondslag van deze onderwijsmethode is zeker interessant voor het voortgezet onderwijs en hopelijk ook in de toekomst hier toepasbaar.

De handleiding van het Wetenschapsknooppunt WU omschrijft onderzoekend leren als: een werkvorm die kinderen aanspoort de wereld om hen heen actief te onderzoeken en ontdekken[1]. De doelstelling is om kinderen vanuit hun intrinsieke motivatie te leren om zelf associaties te maken tussen eerder opgedane kennis en ervaringen, en nieuwe informatie of vaardigheden. Als docent ondersteun en begeleid je de leerlingen in dit leerproces en creëer je een veilige omgeving waar leerlingen worden uitgedaagd om zelf tot (onderzoeks)vragen te komen in plaats van dat de docent deze aanreikt.

De ontwikkeling van onderzoekend leren kwam voort uit geobserveerd gedrag van kinderen in het basisonderwijs. Tot de kleuterleeftijd zijn kinderen veelal intrinsiek gedreven om de wereld om zich heen beter te leren kennen. Men observeerde dat het na die leeftijd wegviel, en vroeg zich af waarom dat zo was. Kenmerkend was dat leerlingen de autonomie over het eigen leerproces kwijtraakten, waardoor ze ook minder intrinsiek gemotiveerd werden om te leren. In het huidige onderwijssysteem lijkt het er dikwijls op dat er geen ruimte is voor ‘extra’ nieuwsgierigheid en verdieping, de motivatie van leerlingen wordt afgezwakt zodat het lesprogramma rap gevolgd kan worden en leerlingen op tijd klaar zijn voor het landelijke centraal examen. De methode onderzoekend leren probeert die intrinsieke drijfveer om te leren terug te brengen in het klaslokaal.

Naast autonomie is samenwerking ook een belangrijk aspect van onderzoekend leren. Je kan elkaar immers goed gebruiken om meer te weten te komen. Binnen het onderzoekend leren kan er onderscheid gemaakt worden tussen 7 fases: confrontatie, verkennen, opzetten van een onderzoek, uitvoeren van een onderzoek, concluderen, presenteren van resultaten en ten slotte verdiepen en verbreden.

Een interessante bijkomstigheid van onderzoekend leren is dat het vrijwel onoverkomelijk vakoverstijgend is en verder rijkt dan slechts het lescurriculum. In het Nederlandse onderwijssysteem vergt het momenteel lef van de docent om onderzoekend lerend de lesstof te behandelen. Onderzoekend leren lijkt in eerste instantie meer tijd te kosten dan het klassieke onderwijs, maar zou dit uiteindelijk niet tot efficiënter, doeltreffender en zeker ook inspirerender onderwijs leiden?

Dit is zeker niet de TOOL maar hopelijk een TOOL om het huidige onderwijssysteem te verrijken.

[1] Kraaij, D.A. (2005) Onderzoekend en Ontwerpend Leren. Wetenschapsknooppunt Wageningen University. Wageningen, Nederland.